سيدالشهدا عليه السلام ، عظمت روح و سلب آسايش از بدن
1 - " متنبی " میگويد :
و اذا كانت النفوس كبارا
تعبت فی مرادها الاجسام
( 1 )
به طور كلی روحيههای كوچك چون از خود درد ندارند و هدف ندارند ( همه
دردها و هدفهايشان درخواستههای جسمانی خلاصه میشود ) و ايده آل ندارند ،
تنها را به زحمت نمیاندازند ، به لقمهای كه به دريوزگی تحصيل میكنند
قناعت میكنند ، اما روحيههای بزرگ هميشه تن را به حركت وامیدارند و در
زحمت و بلاقرار میدهند ، فرقشان شكافته و سرشان بريده میشود . به همين
جهت شهادت برای آنها افتخار است ، كه نشانه عظمت نفس آنها است . [
در ] اينگونه اشخاص كه روحشان از جسمشان بزرگتر است كار بدن دشوار است
. بدن علی اگر میخواهد با روح علی بسازد بايد با نان جوين و شب
زندهداریها بسر برد ، احيانا از ناحيه خود علی مجازات ببيند و سر را توی
تنور ببرد . تن حسين اگر بخواهد با روح حسين همدم باشد بايد آماده تشنگی
بی اندازه باشد ، آماده زير
سم اسب [ رفتن ] ، آماده زخمهای تير كالقنفذ باشد ( 1 ) . خوشا به حال
بدنی كه با يك روح كوچك توأم شده ، همه سور وساتها را برايش فراهم
میكند ، به قيمت دريوزگی و دزدی نان تهيه میكند ، به قيمت جنايت و
آدمكشی پست تهيه میكند .
وای به حال بدنی كه با يك روح شريف و بزرگ توأم است . چند لقمه نان
جو بيشتر گيرش نمیآيد كه به زحمت بايد از گلو پائين بدهد ، از آن طرف
بايد شب زندهداری كند ، روز بايد دره به دستش بگيرد مراقب نظم اجتماع
باشد ، يا شمشير به دست بگيرد و گردن تبهكاران را بزند ، يك روز سر توی
تنور برد . . .
2 - علی عليه السلام درباره متقين میفرمايد : « انفسهم منهم فی تعب ، و
الناس منهم فی راحة » ( 2 ) .
اينجا مراد از نفس ، نفس حيوانی است ، اشاره است به اينكه آسايش
آنها در آسايش و عدم سلب راحت از ديگران است .
3 - جمله امام حسين ( ع ) كه از پيغمبر اكرم ( ص ) روايت كرده است :
« ان الله يحب معالی الامور و يبغض سفسافها » ( 3 ) میرساند كه روح امام
با امور پست جسمی سروكار ندارد ، سر و كارش با معانی عالی و بلند است
- برای بعضی روح ، خدمتگزار جسم است ، يعنی فكر و عقل و عاطفه در
خدمت هدفهای جسمانی و بدنی و حيوانی است ، روح اسير است ، روح تا حدی
رنج میبرد اگر چه روح كوچك حتی احساس رنج هم نمی كند ، روح بايد بزرگ
باشد كه احساس درد و رنج بكند ، اگر احساس درد و رنج بكند و كوچك
نيست و در خدمت جسم قرار نمی گيرد .
5 - اين شعر :
لنقل الصخر من قلل الجبال
احب الی من منن الرجال
يقول الناس لی فی الكسب عار
فان العار فی ذل السؤال
( 1 )
نموداری از به رنج افتادن بدن به خاطر بزرگی روح است .
6 - اينكه امام فرمود : « الا و ان الدعی بن الدعی . . . هيهات منا
الذلة » ، نموداری از به زحمت افتادن بدن است به خاطر عظمت روح .
7 - روح و بدن در عين اتحاد و يگانگی ، از جنبه دوگانگی ، مانند دو
رفيقند كه از طرفی الزاما باهمند و نمی توانند از هم جدا باشند و از طرف
ديگر دو رفيقی هستند كه هم هدف نيستند :
ميل جان اندر ترقی و شرف
ميل تن در كسب اسباب و علف
اين است كه كوچك ماندن هر كدام به نفع ديگری و رشد كردن هر كدام به
ضرر ديگری است
- میگويند نوابغ هميشه شوهران بدی هستند . دليلش هم واضح است : افق
روح آنها از افق آرزوها و افكار و تمنيات و آمال يك زن بالاتر است .
جسمش با زن هست ولی روحش با زن نيست . اما اگر كسی در عين نبوغ
بتواند خود را آنقدر در موقع خودش تنزل دهد كه با زن عادی در افق عادی
هم معاشرت كند ، او واقعا فوق نبوغ است ، معلوم میشود قدرت تنزل دادن
خود را دارد و قدرت تنزل دادن خود ، خيلی فوقالعاده است .
برای من پيش آمده است كه با اشخاصی در افق پائين مجبور بودهام ساعتی
زندگی كنم . در عذاب اليم بودهام . میديدهام يك كلمه حرف ندارم با
آنها بزنم ، گوئی همه معلوماتم را فراموش كردهام